İstanbul’da 6.6 Milyon M2 Ofis Stoku Var
İstanbul Gayrimenkul Değerleme’nin gayrimenkul piyasası raporuna göre, 2017 yıl sonu itibariyle İstanbul’da 6.6 milyon ofis stoku var.
İstanbul Gayrimenkul Değerleme’nin raporunda ofis piyasasına dair merak edilenler açıklığa kavuşuyor. İstanbul’daki ofis stoku, boşluk oranları gibi verilerin derlendiği raporun başlıkları şu şekilde;
Ofis Arzı
İstanbul’da bulunan A ve B sınıfı ofis stoku, 2008 yılında eklenen yaklaşık 600 bin m2 ofis alanı sonucunda 2,7 milyon m2 olarak tespit edilmiştir. 2014 yılında, 2008 yılındakine benzer şekilde 600 bin m2 ofis alanının kullanıma açılmış ve büyüme %14 gibi belirgin bir oranda gerçekleşmiştir. 2016 yılında açılışı ertelenen birçok ofis binası nedeniyle büyümenin %9 ile sınırlı kaldığı gözlenmiştir. Buna karşılık, 2017 yılında yaklaşık 1 milyon m2 ofis alanının kullanıma açılmasıyla, %19 ile rekor bir seviyede büyüme kaydedilmiştir. Böylece, 2017 yılı sonunda İstanbul A ve B sınıfı ofis stokunun 6,6 milyon m2’ye yükseldiği hesaplanmıştır.
Ofis Boşluk Oranları
İnşaatı bitip işletmeye açılarak stoka eklenmiş ancak hali hazırda bir şirket tarafından kullanılmayan ofislerin toplam stok hacmine olan oranı boşluk oranı olarak ifade edilmektedir. İstanbul’daki A sınıfı ofislerin son altı senedeki boşluk oranları incelendiğinde genel olarak yükselme olduğu kaydedilmiştir. Artan ofis stokunun, mevcut talep tarafından aynı hızla emilmemesi sonucunda boşluk oranında yükselme tespit edilmiştir. Piyasada yaşanan döviz kurundaki dalgalanmanın talebi olumsuz yönde etkilemesi söz konusudur. 2013 yılında %15 seviyesini henüz aşmış olan MİA’daki A sınıfı ofis binalarının boşluk oranı, 2017 yılında %30’u geçmesi artan stokun belirgin bir göstergesi olmuştur. Ayrıca, MİA Dışı Avrupa’daki boşluk oranları, 2017 yılında bir önceki seneye göre
düşmüştür. MİA Dışı Asya Bölgesi’nde ise 2017 yılında boşluk oranlarındaki artışla birlikte boşluk oranı %20 seviyesinin üzerine çıkmıştır.
Ofis Kira Rakamları
İstanbul A sınıfı ofis piyasasında talep edilen kira rakamları genelde ABD Doları olarak açıklanmaktadır. Son yıllarda yaşanan ABD Doları kurundaki dalgalanmalar sonucunda, mal sahipleri tarafından kira pazarlıkları sonucunda; döviz kurunun sabitlemesi gibi, kiracı lehine avantajlı kiralama koşullarının sunulduğu gözlenmiştir. Bununla birlikte, artan stokla oluşan rekabet ortamı sonucunda açıklanan kira rakamlarında da 2017 yılında indirim yapılmaya başladığı tespit edilmiştir.
2017 yılında ABD Doları’nın Türk Lirası karşında yükselmesiyle birlikte, İstanbul A sınıfı ofis alanları için talep edilen kira rakamlarında düşme tespit edilmiştir. 2017 yılında talep edilen rakamların, 2016 yılı sonundaki kira rakamlarıyla karşılaştırıldığında, bütün ofis bölgelerinde düştüğü belirlenmiştir. Maslak başta olmak üzere birçok ofis bölgesinde kira rakamlarının düşüşünün %10‘un üzerine çıkması dikkat çekici olmuştur. Pazarlıklar sonucunda gerçekleşen kiralama işlemlerinde, talep edilen kira rakamlarının daha da düşük olduğu unutulmamalıdır.
MİA’daki A sınıfı ofis alanları için talep edilen kira rakamları, 2017 yılında aylık ortalama 28 $/m²’ye gerilemiştir. 2017 yılında aylık kira ortalamalarının MİA Dışı Avrupa Bölgesi’nde 20 $/m² ve MİA Dışı Asya Bölgesi’nde 18 $/m²’ye düştüğü gözlenmiştir. Levent’teki kira ortalaması aylık 29 $/m² seviyesinde olduğu görülmüştür. 2016 yılına göre %16 oranında düşen aylık kira ortalaması sonunda Maslak A sınıfı kira ortalaması 21 $/m² olarak tespit edilmiştir.